Invallen op een Vrijeschool?

Tja, dat is de vraag. Want wat is een Vrijeschool en is dat wel iets voor mij? De matchers van een grote invalpool vroegen mij laatst om er een presentatie over te geven. Deze week heb ik dat gedaan en hier doe ik er verslag van. Ook voor jou als invaller is het interessant om door te lezen: niet alleen de matchers kunnen met deze informatie de invallers op een zo passend mogelijke plek krijgen, ook jij als invaller kunt kijken of jij het zelf passend vind voor jou.

Ik heb er voor gekozen om tijdens de presentatie van buiten naar binnen te werken. Eerst liet ik een aantal foto’s zien van situaties in of bij vrijescholen. Daar viel de matchers van alles op: veel bewegende kinderen, tafels staan in rijen, veel natuurlijke materialen, schoolborden, kleurrijk. Daarna mocht ieder die dat wilde de eigen beelden over de vrijeschool noemen. Daar kwam onder andere uit: creatief, leerkrachten gaan een paar jaar mee met de klas, bijzondere architectuur van gebouwen. Ook kwamen er zaken naar voren die juist niet “vrijeschool”  zijn zoals leren op je eigen moment en zelf je tijd indelen als kind. Daar zijn weer andere vormen van onderwijs mee bezig. Het was heel zinnig om alle kennis omtrent het vrijeschool onderwijs te verzamelen, echt een warming -up 😉

Daarna deelde ik een lijst met 50 (!) kwaliteiten die je als leraar zou kunnen hebben: geduldig, vastberaden, oplossingsgericht, enz. Aan de deelnemers de taak: streep gedurende mijn verhaal eens de kwaliteiten aan waarvan je denkt dat die belangrijk zijn voor een invaller aan een vrijeschool. Deez opdracht is trouwens ook mee gegaan naar hun werkplek: mooi discussie onderwerp voor op hun eigen werkvloer!

Het werd tijd om het echt te ervaren hoe het er aan toe kan gaan op een vrijeschool. Eerst heb ik iedereen in rijtjes laten zitten. De matchers zaten eerst met elkaar in een kring en nu achter elkaar. Wat ongezellig leek het hen ineens, merkte ik. Ik vertelde dat het juist een belangrijke opstelling is gedurende een groot deel van de dag. Diverse onderdelen worden frontaal aangeboden en in die opstelling zijn dan alle ogen snel naar de juiste persoon (de leerkracht) gericht. Gedurende de dag gaan kinderen waar dat handiger is ook met hun tafels in groepjes of alle tafels aan de kant.

Samen met de medewerkers heb ik dagelijkse gewoonten van de praktijk in de vrijeschool gedaan: de spreuk, vingerspelletjes voor de kleinsten en ook de lerarenspreuk heb ik laten horen.

Die spreuken: van sommige invallers die op mijn oproep op Facebook over invallen op een vrijeschool reageerden hoode ik wat bevreemding: ” Snappen de kinderen die spreuken die ze moeten opzeggen wel?” Op een vrijeschool krijgen kinderen beelden mee in de vorm van spreuken en verhalen die juist niet worden uitgelegd. Een kind maakt innerlijk een beeld vanuit de eigen ervaring en beleving. Bij de een gaat het dieper dan bij een ander en dat mag. Het gaat er om dat het kind gevoed wordt met beelden die binnen komen als “goed” en waar het kind houvast aan kan hebben voor de rest van het leven.

De medewerkers heb ik tijdens mijn presentatie ook bewegings rekenspellen laten doen en taaloefeningen waarbij door de klas moet worden gelopen. Dat allemaal heb ik vertaald naar het uiteindelijke doel: er komen sommen in het schrift, de grammatica en spelling kan worden toegepast.

De ervaringen van invallers die wel eens op een vrijeschool hadden ingevallen en die ik via facebook had ontvangen heb ik ook tijdens deze bijeenkomst laten lezen. Het ongewone van sommige gebruiken op een vrijeschool maakt dat invallers zich niet altijd op hun gemak voelen. Er mag in een gesprek met deze invallers wel eens op gewezen worden dat ze zaken kunnen tegenkomen op een vrijeschool die ze niet altijd gewend zijn, vonden de matchers zelf. Ik denk zelf ook dat het de invallers dan niet zo overvalt.

Nu even een paar feiten op een rij waar je als invaller zelf bij kunt bedenken hoe dat er dan in de praktijk uit ziet.

De vrijeschool organisatorisch:
– aparte kleuterklassen met echt een eigen kleuterwereld en veel ruimte voor vrij spel
– geen groepen maar klas 1 (=groep 3) t/m 6 (=groep 8)
– leerkrachten gaan meerdere jaren met een klas mee
– leerkrachten geven vaak in elkaar klas les om vaklessen te geven

Uitgangspunt van de vrijeschool is antroposofie: Zelfkennis en kennis van de wereld.

De twee Griekse woorden, ‘anthropos’ en ‘sophia‘ betekenen mens en wijsheid. Antroposofie is een weg om door zelfkennis en kennis van de wereld te komen tot bewustwording van je menszijn, in vrijheid en vanuit eigen verantwoordelijkheid.

Dit vraagt tijd en vertrouwen.

Tijd en vertrouwen in de Vrijeschool:
• Breed aanbod van vakken
• De dag is ritmisch opgebouwd, ademend onderwijs
• De werking van de nacht
• Hoofd, hart en handen
• Ouderbetrokkenheid
• Betrokken en innerlijk beweeglijke leerkracht

Mijn afsluiter van de bijeenkomst was het laten zien van een breiwerk met van die heerlijk dikke echte schapenwol in frisse kleuren. Het lijkt aan de buitenkant of alle kinderen lekker zitten breien maar er zitten meerdere ontwikkelingsdoelen achter: het gaat om de fijne motoriek, het ritme (basis voor het rekenen) dat het breien biedt, het doorzettingsvermogen (want iedereen leert het), het creëren van iets dat letterlijk uit je handen komt, de tastzin, het genieten van de zachte wol en de mooie kleuren enz. Ja…..het heerlijk in stilte met een hele klas met dit prettige werkje bezig zijn doet je beseffen wat een weldadige werking het breien heeft op de stemming in een klas.

Daarnaast liet ik drie soorten schrif- en tekengerei zien: het blokje krijt, staafje krijt en dikke kleurpotlood. Allen van uitstekende kwaliteit dus de kleur komt er altijd mooi op. Krijtjes en potloden zijn heel geschikt voor de kinderen in de verschillende fasen van de ontwikkeling van de motoriek. De potloden zijn zo enorm gewaardeerd door de kinderen dat ze in de hoogste klassen nog met liefde worden gebruikt. In de derde klas krijgen de kinderen een vulpen en natuurlijk komt er allerlei schrijfgerei als pennen en potloden bij maar het trio blokje/staafje/dik potlood zijn de basis waarmee begonnen wordt.

De tijd van mijn presentatie vloog om. Ik beantwoordde nog enkele vragen en de deelnemers wilden eigenlijk meer horen. Het handige is dat ik ook voor alle bij deze pool aangesloten invallers een presentatie ga houden over de vrijeschool. Zo kunnen invallers ook zelf kijken of de vrijeschool iets voor hen is om in te vallen. Wat mij trouwens opvalt aan mijn presentatie nu ik alles terug lees: ik heb het nergens over leerdoelen, toetsen en prestaties. Die zijn er uiteraard wel: vrijescholen voldoen aan alle eisen van de inspectie en er wordt deels ook met lesmethoden gewerkt. Alleen de kinderen merken er wellicht minder van dan op een reguliere school.

Heb jij nog vragen over het invallen op een vrijeschool? Laat het me weten. Ik help je graag.